Powołanie żołnierza rezerwy do odbycia ćwiczeń wojskowych decyzją – kartą powołania z rygorem natychmiastowej wykonalności

Warszawa, dnia 11.05.2021 r.

Powołanie żołnierza rezerwy do odbycia ćwiczeń wojskowych

decyzją – kartą powołania z rygorem natychmiastowej wykonalności

a n a l i z a    p r a w n a

   (w oparciu o kartę powołania i postanowienie o nadaniu jej rygoru natychmiastowej wykonalności)  

I. Decyzją – kartą powołania Wojskowy Komendant Uzupełnień powołał podpułkownika rezerwy – lekarza do odbycia 90 – dniowych ćwiczeń wojskowych w wojskowym szpitalu klinicznym.
Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Na podstawie ostatecznego orzeczenia WKU sporządzonego 29 lat temu (!), w uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że powołany lekarz jest, jak najbardziej, zdolny do czynnej służby wojskowej i posiada kategorię A takiej zdolności (co orzeczono w 1992 r.).

Kartę powołania na ćwiczenia lekarz otrzymał bez wyprzedzenia od dnia rozpoczęcia ćwiczeń wojskowych, co nie dało możliwości przygotowania się do odbycia tych ćwiczeń i tym samym  uniknięcia dezorganizacji pracy zawodowej oraz życia rodzinnego i co rzutować będzie na sytuację egzystencjalną lekarza i jego rodziny w dłuższej perspektywie czasowej.

W tym przypadku ćwiczenia wojskowe – trwające nieprzerwanie do dziewięćdziesięciu dni – ustawa określa jako długotrwałe.

II. Zgodnie z obowiązującą ustawą z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2021 r. poz. 372) o możliwości powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych długotrwałych wojskowy komendant uzupełnień lub dowódca jednostki wojskowej informuje żołnierza rezerwy posiadającego nadany przydział kryzysowy co najmniej przed rozpoczęciem kolejnego okresu szkoleniowego, jednak nie później niż na sześć miesięcy przed przewidywanym terminem powołania na te ćwiczenia.

W przekazanych dokumentach nie ma żadnego potwierdzenia, że ten wymóg ustawowy został zrealizowany przez wojskowego komendanta uzupełnień lub dowódcę jednostki wojskowej.

Kwestia, czy ten obowiązek nałożony przez ustawę wobec powołanego żołnierza rezerwy został spełniony, czy lekarza poinformowano – co najmniej przed rozpoczęciem kolejnego okresu szkoleniowego, jednak nie później niż na sześć miesięcy przed przewidywanym terminem powołania na ćwiczenia – o możliwości powołania do odbycia długotrwałych ćwiczeń wojskowych ma kluczowe znaczenie.

Wskutek bowiem doręczenia karty powołania bez wyprzedzenia, lekarz nie ma możliwości podjęcia działań w celu takiej organizacji spraw osobistych i zawodowych, aby ułożyć swoją sytuację życiową na czas odbycia ćwiczeń wojskowych,  nałożonych na niego obowiązkowo przez WKU.

Podkreślić należy, że lekarz mógł absolutnie nie oczekiwać i nie spodziewać się otrzymania karty powołania z dnia 22 kwietnia 2021 r. na długotrwałe, trwające 90 dni ćwiczenia wojskowe, ponieważ 4 marca 2021 r. Szef Sztabu Generalnego podpisał rozkaz wstrzymujący szkolenia żołnierzy rezerwy w I połowie 2021 roku, jak poinformowała rzeczniczka prasowa SG. (źródło: defence24.pl Wojsko wstrzymuje szkolenia rezerw, 5 marca 2021 r.)

Również na stronach internetowych niektórych WKU podano, że zgodnie z rozkazem Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia 04.03.2021 r. obowiązkowe ćwiczenia wojskowe do dnia 30.06.2021 r. nie będą realizowane.

Jednakże w dniu 5 maja 2021 r. podczas rozmowy telefonicznej z przedstawicielem WKU uzyskałam informację, że osoby posiadające ważne specjalności wojskowe mogą być obecnie powołane na ćwiczenia wojskowe, jeśli takie są potrzeby Sił Zbrojnych. Dotyczy to m.in. lekarzy – żołnierzy rezerwy.

Zaznaczyć należy, że treść tego rozkazu Szefa Sztabu Generalnego nie jest opublikowana i powszechnie dostępna.

III. 1. „W niniejszej sprawie zachodzi konieczność pilnego przygotowania strony (…) dodatkowo do działania w warunkach powszechnego zagrożenia epidemiologicznego w obecnych czasach (…)” – stwierdził WKU w uzasadnieniu postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności swojej decyzji, co budzi wątpliwości.

Stan zagrożenia epidemicznego wprawdzie od 14 marca 2020 r. obowiązywał w Polsce, ale został odwołany 20 marca ubiegłego roku. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. poz. 433, 441, 461 i 478) utraciło moc.

Jednocześnie wprowadzono stan epidemii na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. poz. 491 z późn. zm.).

Zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2020 r. poz. 1845 z późn. zm.)

• stan zagrożenia epidemicznego – to sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań zapobiegawczych;
• stan epidemii – to sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii.

Tak więc zdaniem Wojskowego Komendanta Uzupełnień w tej sprawie zachodzi konieczność pilnego przygotowania lekarza do działania w warunkach powszechnego zagrożenia epidemiologicznego w obecnych czasach, który to stan – zagrożenia epidemicznego – jak wskazano wyżej, został w Polsce odwołany ponad rok temu.

2. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności tej decyzji 23 kwietnia 2021 r. uzasadniono także wsparciem wojskowej służby zdrowia „w walce ze skutkami rozprzestrzenienia się COVID-19”, co również może budzić wątpliwości. Powszechnie wiadomo bowiem, że w wojskowej służbie zdrowia, „braki kadrowe” występowały zarówno od ogłoszenia stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 – od dnia 20 marca 2020 r., od wielu lat wcześniej, jak i występują obecnie. Ich występowanie jest przewidywalne, należało również zrealizować – bardzo istotny z punktu widzenia powołanego lekarza – istniejący ustawowy obowiązek informowania żołnierza rezerwy posiadającego nadany przydział kryzysowy o możliwości powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych długotrwałych – co najmniej przed rozpoczęciem kolejnego okresu szkoleniowego, jednak nie później niż na sześć miesięcy przed przewidywanym terminem powołania na te ćwiczenia.

IV. Zauważyć należy, że w razie zmiany kategorii „A” zdolności do czynnej służby wojskowej – a w tym przypadku tę kategorię orzeczono 29 lat temu –  na inną kategorię, dowódca jednostki wojskowej zwalnia żołnierza z ćwiczeń wojskowych przed ich zakończeniem, natomiast wojskowy komendant uzupełnień zwalnia żołnierza rezerwy z ćwiczeń wojskowych przed ich odbyciem, zgodnie rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 15 czerwca 2015 r. w sprawie ćwiczeń wojskowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 950).

V. W myśl  ustawy o powszechnym obowiązku obrony na ćwiczenia wojskowe można powołać żołnierzy rezerwy posiadających nadane przydziały kryzysowe.

Żołnierzy rezerwy zwalnia się z ćwiczeń wojskowych przed ich odbyciem w przypadku uchylenia ich przydziałów kryzysowych.

Tytułem przykładu można wskazać, że uchylenie przydziału kryzysowego żołnierzowi rezerwy następuje w przypadku uznania ze względu na stan zdrowia za czasowo niezdolnego do czynnej służby wojskowej lub niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju albo za trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

Zaznaczyć należy, że z przekazanych dokumentów nie wynika, czy powołany żołnierz rezerwy – lekarz posiada przydział kryzysowy.

Ponadto, zdaniem sądu, sygn. aktII SA/Bk 677/17, z regulacji ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że osoba o statusie żołnierz (oficer) rezerwy posiadający przydział mobilizacyjny podlega obowiązkowej służbie wojskowej mogącej się przejawiać w obowiązku uczestnictwa w ćwiczeniach wojskowych również w czasie pokoju.

Podsumowanie

W konkluzji stwierdzić należy, że karcie powołania żołnierza rezerwy – lekarza, WKU nadał rygor natychmiastowej wykonalności w związku z zagrożeniem epidemiologicznym (?), stanem, który został odwołany ponad rok temu.

Kartę powołania na ćwiczenia wojskowe długotrwałe, trwające nieprzerwanie dziewięćdziesiąt dni, lekarz otrzymał bez wyprzedzenia od dnia rozpoczęcia tych ćwiczeń. Wskutek doręczenia decyzji w takim trybie żołnierz rezerwy nie mógł przygotować się do odbycia ćwiczeń i tym samym nie mógł  uniknąć dezorganizacji pracy zawodowej oraz życia rodzinnego, co wpłynie na sytuację życiową lekarza – i jego rodziny – właśnie długotrwale.

W tym kontekście zauważyć należy, że 4 marca 2021 r. Szef Sztabu Generalnego WP podpisał rozkaz wstrzymujący szkolenia żołnierzy rezerwy w I połowie 2021 roku i w związku z powyższym żołnierz rezerwy mógł nie oczekiwać otrzymania karty powołania z dnia 22 kwietnia 2021 r. – z nadanym rygorem natychmiastowej wykonalności – do długotrwałych ćwiczeń wojskowych.

Sporządziła Monika Dziuk
prawnik

 Autor niniejszego dokumentu nie udziela zgody na swobodne kopiowanie materiału tak w formie elektronicznej, jak i drukowanej.